معرفی طایفه کاله از ایل بزرگ بهداروند

طایفه کاله یکی از تیره های علادیوند از ایل بهداروند می باشد. که دراندیکا سکونت داشته وهم اکنون درشهرجنت مکان ساکن می باشند. طایفه کاله درزمانهای پیشین ییلاق وقشلاق می کردند.محل ییلاقی آنها چلگرد،سرداب بُزآب و دول کاله دراستان چهارمحال بختیاری و شهرکرد می باشد و محل  قشلاق این طایفه در اندیکا و دوراب و چیتی(سرآستان وزیرآستان) ودز اسدخان (دزملکان) در استان خوزستان می باشد و به شغل کشاورزی،دامداری و باغ داری مشغول می باشند.طایفه کاله مردانی شجاع و دلیر همانند آ مندنی بک کاله را در خود پرورانید. آ مندنی بک کاله درسال1210 هجری قمری دراندیکا دیده به جهان گشود.او قدی بلند وسینه ودستانی پهن وبازوانی قوی داشت کاردی چکابی و گرزی هشت و تفنگ انگلیسی که به پیشتو فرنگی معروف بود همراه خود داشت وی درتیراندازی مهارت بالایی داشت بدین صورت وقتی به شکارمی رفت دو پازن کوهی (بزنرکوهی) را با تفنگ نشانه می رفت ومحال بود که تیرش خطا برود.

                آ مندنی دو پازن زید        یکی نِه دال خَرد

آ مندنی بیشتر وقتش را درجنگ های ایلی می گذراند تا اینکه روزی اسدخان بهداروند ملقب به اسدخان شیرکش به او پیشنهاد داد تا در جنگ هایی که با دستور انگلیسی ها وفرانسوی ها با فتحعلی شاه قاجار و حبیب الله خان دورکی درپیش دارد او را یاری دهد . آ مندنی بک کاله پیشنهاد خان راپذیرفت.اسدخان فرماندهی مبارزات ایلی را به آ مندنی بک واگذار می نمود و در جنگهایی که با فتحعلی شاه قاجار و دورکی ها داشتند پیروز می شدند.(جنگهایی همانند کلنچی،رگ منار،شوخی یا شبیخون اندکا و نه هزار). بعداز اسد خان بهداروند فرماندهی ایل بهداروند را پسرش جعفرقلی خان بهداروند به عهده داشت. و حبیب الله خان دورکی درآن زمان ایلخانی بختیاری را به عهدۀ پسران خود جعفرقلی خان وکلبعلی خان دورکی واگذار نمود. وعمده ی اختلافات دو خان بزرگ برسر بدست آوردن حکومت در بختیاری بود. وقتی جعفرقلی خان بهداروند به جایی اردو می کشید از چهار تن ازدلاورمردان ایل بهداروند آ مندنی ، صیدال ، فرهاد و جهانبخش استفاده می کرد و فرماندهی مبارزات ایل بهداروند را به این چهارتن واگذار می کرد. جعفرقلی خان بهداروند مادرش راکی بود. وی به پشتیبانی و همراهی دایی هایش به مبارزه علیه جعفرقلی خان و کلبعلی خان دورکی  برخاست.در جنگ معروف شوخی اندکا که در محل دیرو (دوراب) به وقوع پیوست اردوی دورکی ها به محاصره بهداروندها افتاد.عرصه جنگ به هر دو ایل در سال 1252 هجری قمری قوت گرفت که آمندنی،آصیدال، فرهاد،جهانبخش، آمسیح کاله و هادی در میان اردوی دورکی ها با چابک سواری و تیراندازی به میان آنها یورش بردند بعد از چند ساعت زد و خورد و نبرد شوخی آ مندنی بک کاله که نقطه عطف و هدفش کشتن کلبعلی خان دورکی بود با پیشتَو فرنگی یعنی همان (کلت انگلیسی) به سمت او شلیک کرد طوری که هر دو دست کلبعلی خان دورکی را قطع نمود.

    مندنی کُلَه کَزی پیشتَو فَرَنگی        وَندِسِه به شاه کلبلی دستاسِ چَینی

 در همان لحظه آ مندنی بک با اسب باد که اسدخان بهداروند برای روز مبادا به او داده بود به همراه آ صیدال و فرهاد و جهانبخش به اردوی دورکی ها هجوم آوردند و خیلی از آنها را کشتند.         اسب باد امداد نیا کچس بلنده                                                                                                                    دادمس به مندنی سی روز تنگم                                                          در این بین آصیدال و سواران در جنگ شوخی کشته شده و جان خود را از دست دادند. آمندنی بک کاله با دیدن این صحنه به طرف نعش آصیدال حرکت کرد و از روی اسب باد دستش را درون شال آصیدال برده و او را بلند کرد و بر روی اسب قرار داد و با خود از اردو خارج کرد در بین راه که به نزدیکیهای دیرو رسید توسط فردی بنام باقر تیری از لابلای پرزین به ران آمندنی اصابت کرد. بعد از چند ساعت سواران جعفرقلی خان بهداروند به هیجار او آمدند و وی را به اردوی جعفرقلی خان رساندند.جنگ دیرو که به شوخی اندیکا معروف است پایان یافت و آ مندنی بک کاله پس از چهل روز تحمل درد در منطقه گرمسیری دیرو(دوراب) دار فانی را وداع گفت و به گفته راوی قبر ایشان در پیر احمد بلد می باشد.

                  پا زَنون شادی کُنِن         دالون هِی زَنِن زار

سپس بعد از آمندنی بک کاله فرزندان و نوادگان او بزرگی و کد خدایی ایل بهداروند و جلکان را به عهده داشتند یکی از آنها مرحوم ملا عبدالحسین احمدی در زمان حاج محمد قلی خان اسدی بزرگی و کد خدایی ایل بهداروند و جلکان را به عهده داشته و بعد از حادثه ای که در آن زمان منجر به مرگ او شده بود حاج محمد قلی خان اسدی برادر ایشان ملا احمد احمدی را به عنوان بزرگ و کد خدای طایفه کاله و جلکان معرفی کرد و در شهر جنت مکان کنونی جلکان آن زمان سکونت داشته بود و در سال 1342 به علت بیماری لا علاج به تهران منتقل شد و در همان جا از دنیا رفت و به گفته ی راوی در شاه عبدالعظیم تهران خاکسپاری شد.

در حوالی شهر جنت مکان زمینهایی وجود دارد که به نام های ماز مندنی و لَه ملا احمد و درۀ عرب کُشُون معروف می باشند. 

     نیله سُوارِ کَموتَری دین بافِه بافِه   

                          سُوارِس ملا احمد یَه دِر به ایل اِخورِه یکی به طایفه

شهرت هایی که در طایفه کاله از ایل بهداروند وجود دارد به شرح زیر می باشد:

کاله ، کاله پور ، احمدی ، ندایی ، موسی زاده ، آقایی ،آقایی فر، فاریابی ، زرده زاده ، آزادیخواه ، همتی نیا ، همتی ، باد نوروزی ، بهرامی ، جهان ، علادیوند ، میری زاده ، صابریان، فتحی، جرنگ ، کریمی ، زراعتکار ،  شاهی وند ، بهداروند ، علیزاده ، آبتین ، نوروزی ، شعاعی ،حسین وند وعظیمی راد(اولاد آمَسیح کاله) ، حسن زاده ، محمدی، عابدین، کاظمی...

آوازه ی اجداد برگهایی را در ایل بختیاری به افتخار ترسیم نمود همچنان که پژواک شیهۀ اسب باد و تفنگ آ مندنی بک کاله و متعاقب آن ملا عبدالحسین و ملا احمد احمدی برگ سبز ابیات حماسی این جاودان می باشد.